KAZA SONUCU OLUÞA YARALANMALAR VE
ÝLKYARDIM
Yara : Çeþitli nedenlerle vücut dokularýnýn bütünlüðünün bozulmasý ya da bir kýsmýnýn kaybý ile mikroplar için giriþ kapýsý haline gelmesidir.
Ezik yaralar : Trafik kazalarýnda en sýk görülen yara çeþididir. Sert kunt cisimlerin darbesi ile meydana gelirler.
Batýcý ve Delici Yaralar : Sivri uçlu kesici cisimlerle meydana gelir. Kanama ve felç yönünden önemlidir.
Kesik yaralar : Kesici cisimlerle meydana gelen aðrýlý ve kanamalý yaralardýr. Yara kenarlarý düzgün ve uzun görünümlüdür.
Ateþli silah yaralanmalarý, hayvan ýsýrýklarý, yanýklar gibi çeþitleri vardýr.
YARALANMALARDA GENEL ÝLK YARDIM KURALLARI
Yaranýn dýþ etkenlerden korunmasý
> Yaralý araçtan güvenli bir yere alýnmalýdýr
> Varsa Öncelikle kanama durdurularak sok ve korna engellenir
> Yara dýþ etkenlerden korunmalýdýr
> Yaralý organ dinlendirilmelidir.
> Yaralý, yara üstte kalacak þekilde sevk edilmeli
Yaralarýn sarýlmasý ve tespit edilmesi
> Yaralýya yara kalp düzeyinden üstte olacak þekilde pozisyon verilir
> Çamaþýrlar kesilerek çýkarýlýr.
> Yarada batan cisim varsa çýkarýlmaz, kenarlarý sargý bezi ile desteklenir ve üzeri sarýlýr.
> Ýç organlarýn göründüðü yaralarýn üzerine temiz bir bez kapatýlýr.
> Kesik yara kenarlarý birbirine yaklaþtýrýlarak sarýlýr.
>Aðrý, morluklar Ýse þiþliði gidermek için soðuk uygulama yapýlýr.
> Yaralý organýn hareketsizliði saðlanarak sevk edilir.
ÖNEMLÝ BÖLGE YARALANMALARI
BAÞ YARALANMALARI
Genel olarak trafik kazalarýnda. Sert bir cismin baþa ya da baþýn sert cisimlere çarpmasý sonucunda, baþta yaralanmalar, kýrýklar, beyin sarsýntýlarý veya kanamalarý meydana gelebilir.
Belirtileri
> Bulantý kusma baþta þiþlik, yara, kanama
> Çöken kýrýk hýrýltýlý soluk alma
> Baþ aðrýsý, baþ dönmesi ve göz çevresinde morluk
> Göz bebeklerinde büyüklük farký
> Kýzarmýþ yüz
> Derinden hissedilen nabýz
> Tam veya yarý felç geçici hafýza kaybý
Ýlkyardým
> Sabit yan yatýþ pozisyonuna alýnýr.
> Kan geliyorsa kan gelen kulak altta olacak þekilde yan yatýrýlýr, kanama engellenmez.
> Baþa-beyine batan cisim varsa asla çýkarýlmaz
> Beyin görünüyorsa üzerine temiz bir bez kapatýlýr.
> Yaralýnýn hasý soðuk, vücut sýcak tutulur.
> Beyin kanamasý yoksa baþ yara üste gelecek þekilde yükseltilir.
> Kýsa sürede sevk edilir. En az 12?24 saat hastanede gözetim altýnda tutulur.
GÖÐÜS YARALANMALARI
Göðüs bölgesinde yüzeysel yaralar olabileceði gibi kaburga kýrýklarý sonucu kaburganýn göðsü delip dýþarý çýkmasý veya akciðere batmasý nedeniyle akciðer dokusunda harabiyet görülebilir.
Belirtileri
> Solunum güçlüðü, morarma,aðrý
> Aðýzdan açýk kýrmýzý, köpüklü öksürükle kan gelmesi
> Kaburga kýrýðý, batma hissi
Ýlk yardým
> Göðüste delici yara var ise bu delikten hava girmesi temiz bez ya da el ile engellenir.
> Batan cisim çýkarýlmaz
> Kapalý göðüs yarasý ise soðuk tatbiki yapýlýr
> Varsa kaburga kýrýklarý sabitlenir
> Yarý oturuþ veya oturuþ pozisyonda sevk edilir.
KARIN YARALANMALARI
Trafik kazalarýnda vurma, çarpma çarpýþma altýnda kalmaya baðlý olarak açýk ve kapalý karýn yaralanmalarý meydana gelir. Ýç organlarýn dýþarý çýkmasý veya organlarýn patlamasý söz konusu olabilir..
Belirtileri
Kapalý karýn yaralanmasýnda
> Karýnda kýzarýklýk , morarma
> Karýnda sertlik,þok ve kramplar
> Kusma bulantý,susuzluk hissi
Açýk karýn yaralanmasýnda
> Gözle görülebilen yara
> Ýç organlarýn dýþarý çýkmasý
> Kusma bulantý ve aðrý
Ýlk yardým
> Kapalý karýn yaralanmasý ise soðuk uygulama yapýlýr
> Açýk karýn yaralanmasý ve organ dýþarý çýkmamýþ ise yaranýn durumuna göre pozisyon verilerek yaranýn üzerine temiz sargý bezi kapatýlýr.
> Eðer organlarý dýþarý çýkmýþsa; karýn içine sokulmadan yaranýn üst kýsmýna toplanarak temiz ýslak sargý bezi ile kapatýlýr.
> Yara enine ise
Sýrtüstü yatýrýlarak baþ yükseltilirken dizler bükülür.
> Yara boyuna ise
Bacaklar birleþtirilerek ayak gergin tutulur.
Her iki uygulamada amaç yara kenarlarýnýn birbirine yaklaþtýrýlarak daha fazla organýn çýkmasýný engellemek ve yarayý korumaktýr.
> Kesinlikle aðýzdan bir þey verilmez, dudaklarý ýslatýlabilir.
> Kýsa sürede saðlýk kurumuna gönderilir.
OMURGA YARALANMALARI
Felç olma ihtimalinin yüksek olduðu en tehlikeli yaralanmalardandýr. Omurgayý meydana getiren omurlarýn kaymasý omurga baðlarýnýn yýrtýlmasý, omurlarýn kýrýlmasý, sinirlerin zedelenmesi ve omuriliðin yaralanmasý olarak ortaya çýkabilirler. Sýklýkla boyun ve bel omurga bölgelerinde görülür.
Belirtileri
> Yaralanan bölgenin aþaðýsýnda duyu kaybý, hareketsizlik
> Yaralanan yerde yara, þiþme olabilir
> Boyun omurga kýrýklarýnda baþýn Öne sarkmasý sonucu solunum güçlüðü
Ýlk yardým
> Sert zemine sýrtüstü yatýrýlýr
> Solunum kontrol edilir, çene göðüsten uzaklaþtýrýlýr.
> Þok önlenir
> Yaralý hareket ettirilmeden atellenir.
> Kesinlikle oturtulmamalýdýr
YANIKLAR VE YANIK YARALARI
ARAÇ YANGINLARINA KARÞI ÖNEM ALMA SÖNDÜRME
Karayollarý Trafik Kanununa göre A1-A2-F sýnýfý sürücü belgesi ile kullanýlan motosiklet, motor bisiklet, traktör dýþýndaki tüm araçlarda söndürme cihazý bulundurulmalýdýr.
Kazadan sonra yangýn ihtimalini ortadan kaldýrmak için
>Aracýn kontaðý kapatýlýr ya da akünün kutup baþlarý sökülür.
>Aracýn çevresi boþaltýlarak emniyet alýnýr
Yangýn baþlamýþ durumda ise
>Söndürme cihazý alýnarak motordan baþlayan bir yangýnda Önce kaput açýlmadan (hava ile temasý önlemek Ýçini motorun alt ve ön kýsýmlarýna sýkýlýr.Bu iþlem bitmeden aracýn kaputu açýlmaz .
YANIK YARALARI, ÇEÞÝTLERÝ
Ateþ, sýcak su, buhar, kýzgýn katý cisimler, asit-baz, elektrik akýmý, yýldýrým, güneþ gibi nedenlerle dokularda meydana gelen yaraya YANIK denir. Vücut yüzeyinin %20 sinden daha fazlasýnýn yanmasý hayati tehlike oluþturur. Bebeklerde bu oran %10 dur. Yanýk yüzeyinin geniþliði ve derinliði önemlidir.
Birinci derece yanýklar : Derinin sadece üst tabakasý yanmýþtýr. Deri bütünlüðü bozulmamýþtýr, gerginlik, aðrý, kýzarýklýk vardýr. Ýz býrakmayan çok hafif yanýklardýr..
Ýkinci derece yanýklar : Derinin üst ve orta tabakasý yanmýþ, bütünlüðü bozulmuþtur. Kýlcal damar ve sinir uçlarý açýkla olabileceðinden fazlaca aðrý vardýr. Gerginlik, kýzarýklýk su dolu kesecikler oluþur.Kýsmen iz býrakabilirler.
Üçüncü derece yanýklar : Deri bütünlüðü tümüyle bozulmuþtur, kemiðe kadar inebilir, doku ve organlarda kömürleþme görülebileceði gibi derin iz ve sakatlýklara neden olur. Sinir hücrelerinde yandýðýndan çoðu kez aðrý duyusu yoktur, sýzýntý þeklinde sývý akar.
Ýlk yardým
> Yaralýnýn üzerine naylon olmayan kalýn bir örtü ile baþýndan ayaðýna doðru örtülerek alevler söndürülür.
> Giysileri deriye yapýþmamýþ ise soðuk su dökülür, kesilerek çýkarýlýr
> Yanýk yerin merkezi ve çevresi soðuk su veya buzla uzun süre soðutulmalý
> Kimyasal maddelerle yanýk olmuþsa bol su ile yýkanmalý
> Kesinlikle diþ macunu, yoðurt, salça, yumurta aký, tentürdiyot sürülmemelidir.
> 2 ci derece yanýkta su kesecikleri ( Bül ) oluþmuþsa patlatýlmamalýdýr.
> Yanan yerin üzerine temiz ýslak bez kapatýlýr
>Bilinci yerinde ise bol su verilir
>Gözdeki yanýklarda soðuk su ile 5?10 dakika yýkanýr sonra temiz bir bezle kapatýlýr
DOKU VE ORGAN BAÐIÞI
Bir hastanýn ya da kazazedenin fonksiyonlarýný kaybeden organlarýnýn yerine bir baþkasýndan saðlam doku ve organlarýnýn nakledilmesi için verilmesine doku ve organ baðýþý, bu amaçla yapýlan iþlemlere doku ve organ nakli denir.
Organ baðýþý yapmýþ olan bir kiþinin organlarýnýn alýnabilmesi için (kan,böbrek hariç) kiþinin organ baðýþýný yasaya uygun yapmýþ olmasý ve uzman hekimlerden oluþan bir doktor heyetinin beyin ölümü gerçekleþtiðini onaylamasý gerekmektedir.
Kan,böbrek, kalp, karaciðer, pankreas, kemik iliði, akciðer, gözün kornea tabakasý baðýþlanabilen organlar arsýndadýr.
Ülkemizde en çok baðýþlanan kan dýr. Kan baðýþýndan sonra böbrek baðýsý gelmektedir.
18 yaþýndan büyük 65 yaþýndan küçük olanlar. Çocuklarda sile Ýzin verirse 2 yasýndan sonra organ ve dokusu alýnabilir.
Böbrek hastalýklarý, þeker hastalýðý, kanser, AÝDS, sarýlýk, aðýr iltihabý durumu olanlar organ baðýþlayamazlar.
Doku ve organ nakli 29.05.1979 tarih ve 2238 yasa ile düzenlenmiþtir. Yasa bir bedel karþýlýðý doku ve organ alýnmasýný, satýlmasýný ve reklâmýný yasaklamýþtýr. Bundan çýkar saðlayanlara aðýr para ve 2?4 yýl hapis cezasý verilir.
Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý Din Ýsleri Yüksek Kurulu'nun 06.03,1980 tarihînde aldýðý karardaki koþullara uyulursa dinimize göre bir sakýncasý olmadýðý belirtilmiþtir.
Görüldüðü gibi organ ve doku baðýþýnýn hukuken ve dinen bir sakýncasý yoktur
KIRIK - ÇIKIK VE BURKULMALAR
KIRIKLAR
Herhangi bir dýþ kuvvet ya da çarpma,zorlanma sonucu kemik dokusu bütünlüðünün bozulmasýna kýrýk adý verilir.Kýrýklar kemiklerin herhangi bir yerinde meydana gelebilir.
Belirtileri
> Ani þiþme, morarma,hassasiyet ve hareket edince aðrý
> Görünüþ, sekil bozukluðu
> Kemik uçlarý oynatýldýðýnda sürtünme sesi
Çeþitleri
Basit kýrýk : Kemik uçlarý deriyi delmemiþtir, yara yoktur. Kemik uçlarý birbirinden fazla ayrýlmamýþtýr.
Açýk kýrýk : Kýrýlan kernik uçlarýndan birisi veya ikisi dýþarý çýkmýþtýr, yara ve kanama vardýr. Sinirlerde hasar gördüðünden sakatlýk riski vardýr
Çöken kýrýk : Yassý kemiklerde görülen kýrýktýr, (baþ kemikleri gibi)
Komplike kýrýk :Kýrýlan kemik komþu organa zarar verir. Kaburga kemiklerinin akciðere zarar vermesi gibi.
Parçalý kýrýk : Kemik birçok yerinden kýrýlmýþtýr.
Genel ilk yardým kurallarý
> Açýk bir kýrýk ise önce kanama durdurulmalý ve kýrýk kemik uçlarý kesinlikle yerinden çýkartýlmamalýdýr.
> Kýrýklý bölge hareketsiz hale getirilmeli.
Kýrýk kemikleri sabitlemek ve hareket ederek çevre organlara zarar vermesini engellemek amacýyla kullanýlan sert cisimlere atel adý verilir.
(Atel kafa, köprücük, kaburga kemiklerinde uygulanmaz)
Önemli Kýrýklarda Tespit ve ilk Yardým
Köprücük Kemiði Kýrýklarý
> Kýrýk köprücük kemiði taraftaki koltuk altý boþluðu bezle doldurulur
> Her iki köprücük kemiði üzerine katlanmýþ sargý konur ve koltuk altýndan baðlanýr
> Arkadan 3 cü bað, 2 sargý arasýndan geçirilerek 2 omuz ayný düzeye gelinceye kadar gerdirilir ve baðlanýr
> Kýrýk taraftaki kol askýya alýnýr, kýrýk iki tarafta da var ise o zaman 2 kolda askýya alýnýr, (üçgen sargý ile)
> Yaralý oturtularak sevk edilir.
Kol Kemiði Kýrýklarý
> Atel koltuk altýna konan bezle beraber 2 yerden baðlanýr,
> Atellenen kol geniþ bir sargý ile karþý taraf koltuk altýndan baðlanýr, kola 90 lik açý verilir.
> Kol üçgen sargý bezi ile askýya alýnýr,
> Yaralý oturtularak sevk edilir.
Ön Kol Kemiði Kýrýklarý
> Ýki atel var ise baþparmak yukarýda kalacak þekilde kolun iki tarafýndan atellenir
> Tek atel varsa avuç içi yere gelecek þekilde kol atelin üzerine yerleþtirilir Düðümler atelin üzerine gelecek þekilde kol ile atel baðlanýr
> Kýrýk kol 90° açý Ýle parmak uçlarý karþý koltuk altýna gelecek biçimde üçgen sargý ile askýya alýnýr veya kol üzerinden ceketin, gömleðin alt ucu kaldýrýlarak çengelli iðne ile ceketin üst tarafýna Ýðnelenir.
>Yaralý oturtularak sevk edilir
Kaburga Kemiði Kýrýklarý
Ýki türlü tespit iþlemi yapýlabilir
> Yaralýya derin nefes verdirilerek kýrýk kaburganýn 3 üst, 3 alt kaburgayý da kapsayacak þekilde göðüs üzerine konan sargý saðlam taraf koltuk altýnda baðlanýr
> Koltuk altý bezle desteklenir, sargý kýrýk taraftaki kol üzerine konur karþý taraf koltuk altýnda baðlanýr
> Kol 45° açý ile parmak uçlar karþý omzu bulacak þekilde askýya alýnýr,
> Yaralý oturtulur veya yarý oturtulur þekilde sevk edilir.
Omurga Kýrýklarý
Felç olma ihtimalinin yüksek olduðu kýrýklardýr
> Yaralýnýn önce soluk yolunun açýk olup olmadýðýna bakýlýr, açýk deðilse önce solunum yolu açýlýr
> Yaralý, varsa sýrt üstü sert bir tahta veya sedyenin üzerine yatýrýlarak boyun, bel ve diz altý boþluklarý doldurulur
>Yaralýnýn sedyeye yatýrýlmasý sýrasýnda 3 kiþi gereklidir, 1 cî kiþi baþ ve boyundan 2 ci kiþi sýrt ve kalçadan 3 cü kiþi ise bacak ve ayak bileðinden tutar, yaralý ayný anda kaldýrýlmalýdýr.
> Boyun omuru kýrýk ise 4 cü kiþi sadece basýný tutar.
> Kesinlikle ayaða kaldýrýlmaz, oturtulmaz, aksi halde felç olabilir
> Hastanýn hareketsizliði saðlanarak sedye kesinlikle sedye ile sevk edilir.
Kalça Kýrýklarý
Omurga kýrýklarýnda uygulanan ilkyardým kalça kemiklerinde de uygulanarak hasta sevk edilir.
Bacak Kemiði Kýrýklarý
Kýrýk diz ile kalça arasýnda ise
Dýþtaki atel koltuk altýndan topuða kadar uzatýlýr. 2 ci atel kýrýk bacaðýn iç kýsmýna yerleþtirilerek 2 atel ortada bacak kalacak þekilde baðlanýr. SonraÝki bacak birbirine baðlanarak sevk edilir.
Kýrýk diz ile ayak arasýnda ise
Dýþtaki atel kalçadan topuða kadar uzatýlýr ve ikinci atel yukarýdaki gibi baðlanarak sevk edilir.
Atel bulunamadýðýnda
Ýki bacak arasýndaki boþluk yumuþak malzemeyle doldurularak iki bacak birbirine baðlanýr.
> Bacak kýrýðý olan yaralý sýrt üstü yatýrýlarak sedye ile sevk edilmelidir
ÇIKIKLAR
Eklemi oluþturan kemik uçlarýnýn yer deðiþtirip eklem yüzeylerinin birbirinden ayrýlmasýna ÇIKIK adý verilir. Hareketli eklem yerlerinde meydana gelir.
Belirtileri
> Aðrý,þiþme ve morarma
> Þekil bozukluðu, vücut simetrisinin bozulmasý
> Hareketsizlik veya hareket azlýðý
> Eklem çukurunda boþluk hissedilmesi.
Ýlk Yardým
> Çýkan bölgenin hareketsizliði saðlanýr ve soðuk uygulamasý yapýlýr
> Kalp düzeyinden üstte tutulmalý ve elastik bandajla sarýlmalýdýr.
> Vücut sýcaklýðý korunarak uygun pozisyonda hekime sevk edilmelidir
BURKULMALAR VE ÝLK YARDIM
Eklemlerin aþýrý zorlanmasýna baðlý olarak eklem baðlarýnýn ve yüzeylerinin zedelenmesine BURKULMA denir. Hareketli eklem yerlerinde meydana gelir
Belirtileri
> Hassasiyet,þiþme,morarma ve organ hareketsizliði
Ýlk Yardým
> Burkulan bölgenin hareketsizliði saðlanýr
> Þiþmeyi ve aðrýyý önlemek için ekleme önce 15?20 dakika aralýklarla ilk 12 saat soðuk buz sonra sýcak uygulama yapýlmalý,
> Çýkýk ve burkulmalarda çýkan ya da burkulan bölge soðuk tutulurken vücudun sýcak tutulmasýndaki esas amaç aðrý sonucu oluþabilecek þoku engellemektir
Tasarým ve Kodlama Yaztek Teknoloji